TL’na Putin takviyesi

Hafta boyunca ağır baskı altında kalan TL, Cuma günü Putin’den gelen “müjdelerle” dolara karşı 5-6 kuruş kıymet kazanarak, 17.92’den kapandı. Rusya’nın Akkuyu finansmanı için Türkiye’ye para yollayacağı haberleri yanında, doğal gaz ithalatında ruble kullanılması mutabakatı da TL’na dayanak attı.  TL’nın paha kazanımı ilerleyen haftalarda daima olabilir mi?

Putin’in dolaylı olarak dolar/TL’na “müdahalesi“  Bloomberg’de çıkan Akkuyu’nun hakim ortağı Rosatom’un inşaat masrafları için Türkiye’ye $20 milyar yollayacağı haberleri ile başladı. Haber kurda tesir yaratmadı, zira bir çeviri yanlışı vardı. Bloomberg makalesi Rosatom’un “maliyeti $20 milyar tutan nükleer santralq için Türkiye’ye bir ölçü para yollayacağını tabir ediyordu.

Nitekim, bir hafta öncesine ilişkin datalara nazaran, Rosatom’dan $2.1 milyar gelip TCMB brüt rezervlerinin artışına katkı sağladı. Bu katkı sürebilir. Birincinin, Medyascope’dan Okan Yücel geniş Akkuyu değerlendirmesinde, şu tespiti yaptı:

“Akkuyu Nükleer A.Ş. Genel Müdürü Anastasia Zoteeva, IC İçtaş’ın bağlı olduğu mukavelenin feshedilmesinin akabinde projede yer alan Türk şirketlerinin ve alanda çalışan Türk vatandaşlarının sayısının “artmaya devam edeceğini” belirtti ve “Türk şirketlerine şimdiden yaklaşık 3.2 milyar ABD Doları meblağında sipariş verilmiş durumdadır.  Projede yer alan Türk şirketlerinin ve alanda çalışan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının sayısı da artmaya devam etmektedir. Bugün alanda istihdam edilenlerin yüzde 80’inden fazlasını Türk vatandaşları oluşturmaktadır ve bu sayı artmaya devam edecektir” dedi.

Akkuyu ile ilgili ikinci haber TL’da paha kazanımını başlattı:  BloombergHT’de çıkan haber şu formda:

“Rosatom’un Türkiye iştirakinin Akkuyu’daki nükleer güç santrali projesi için 6,1 milyar dolarlık kredi aradığı belirtildi.

Rosatom’un Türkiye’deki iştiraki, Türk devlet tahvillerine yatırım yapmak ve sonrasında Akkuyu nükleer santrali ekipman alımı yapmak üzere yedi yıla kadar vadede 6,1 milyar dolarlık kredi çizgisi arıyor”.

Nihayetinde ise, basın Erdoğan-Putin doruğunda doğal gaz ticaretinde ruble ve TL kullanımında  anlaşma sağlandığını duyurdu.

ANALİZ:  Geçin bunları bir kalem, Hamfendi

Bu haberlerin hepsi gerçek, ancak Şeytan ayrıntıda. TL’nın dolara karşı bedel kazanması sürmez.  Öncelikle, geçen bilgi haftasında kurumsalların $2.2 milyar döviz aldığını göz önünde bulundurursak, Rosatom’dan inşaat harcamaları için gelecek $3.2 milyarın devede kulak kaldığını görürüz. Ek olarak, bu fonun ne vakit hesaplara gireceğine dair besbellilik de yok.

Rosatom’un aradığı kredi de TL’na takviye vermez, zira BloombergHT haberinde ayrıyeten şu ayrıntıya değiniliyor:  “Şirketin basın ofisinin verdiği karşılıkta “Kredi muahedesi, fonun projede kullanılmasına kadar Türk devlet tahvilleri ve/veya mevduatlarına süreksiz olarak yatırımı kapsayabilir” denildi.

Dokümanda elde edilecek fonun kullanım hedefi olarak Akkuyu Nükleer Santrali’ne ekipman ve hizmet alımından Kazakistan’da uranyum deposu geliştirilmesine kadar birçok hedef sıralandı. Türk devlet dolar tahvillerinde alım ve mevduat da münasebetler ortasında sıralandı”.

Muhtemelen kredinin yalnızca bir ölçüsü Akkuyu’ya tahsis edilecek.  Bu kısmın yalnızca bir kısmı döviz mevduat olarak sisteme girecek, ama kıymetli ölçüde Eurobond satın alınması daha akılcı, zira getirisi döviz mevduat faizinden misliyle yüksek.

Doğal gaz alımında ruble kullanılması ise ödemeler istikrarı muhasebesi açısından şimdi çözemediğimiz bir soru işareti. Rusya’nın doğal gazı TL’yla satacağına mutlaka inanmıyoruz. Hiç bir ülke dolarla para eden bir emtiayı süratle kıymet kaybeden TL’yla satmaz. Ek olarak altının çizilmesi gereken nokta, Türkiye’nin Rusya’yla ticaretinde epey büyük ve kronikleşen bir açık verdiği. Yani, lokal para üniteleri ile ticaret Rus Merkez Bankası’nın ithalatçılar ve turistlerin kullanmasına asla imkan olmayan yüksek ölçüde TL rezerv tutması sonucunu getirir.

Eğer Türkiye doğal gazı rubleyle alacaksa, rubleyi satın almak için herhalde döviz bozduracak. Özetle, bu muahededen da daima döviz çıkışını azaltacak bir sonuç elde edemiyoruz.

Financial Times’dan Laura Pitel’in “Alarm mounts in western capitals over Turkey’s deepening ties with Russia” başlıklı haberine nazaran,  Rusya ile ekonomik bağlantıların derinleştirilmesi  Batı’da  ciddi dert yaratıyor. ABD ve/veya AB Türkiye’ye yaptırım uygulamasa da, el altından şirketlerine Türkiye ile Rusya’ya gönderilebilecek mallarda ticareti azaltması direktifi verebilir, ya da banka ve firmalarımızın dış borçlanmasında zorluk çıkartabilir.

Kış aylarında önemli bir tehdit olarak başgösteren dış borç finansmanı sorununu aşmak ve TL’na kıymet kazandırarak enflasyonda bir ölçü rahat nefes almak için Erdoğan’ın halkla münasebetler grubu daima “dışardan para geliyor” haberlerini pompalatacak. Maalesef, seçimlere bir yıldan az kala, iktidarını müdafaası garanti görünmeyen Erdoğan’a para gelmesi çok sıkıntı ve kreditör için  riskli.

TL büyük ölçüde cari açık gelişmeleri ve yerleşiklerin döviz talebi ile taraf bulacak. Bu iki başlıkta da işler kış aylarında sarpa saracak.  Cari açık patlama yapan doğal gaz fiyatları nedeniyle genişlerken, kurumsalların yanında bireysellerin de çok yakında KKM’den çıkıp döviz mevduata dönmesi muhtemel.

Dr. Artunç Kocabalkan – Atilla Yeşilada : Toslamak ne demek?

Dr Cüneyt Akman:  DOLARDAN SONRA ARTIK SIRA ALTINDA MI?

Temmuz dış ticaret açığında büyük genişleme: aylık 10,6 milyar dolar yıllık yüzde 145 artış